Η κολπική μαρμαρυγή είναι μια αρρυθμία  η οποία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, καρδιακής ανεπάρκειας και άλλων επιπλοκών που σχετίζονται με την καρδιά. Κατά τη διάρκεια της κολπικής μαρμαρυγής, οι δύο ανώτερες κοιλότητες της καρδιάς (οι κόλποι) χτυπούν χαοτικά και ακανόνιστα, χωρίς να συντονίζονται με τις δύο κατώτερες κοιλότητες της καρδιάς (κοιλίες).

Μέσα στον δεξιό κόλπο της καρδιάς υπάρχουν κάποια κύτταρα που σχηματίζουν τον φλεβόκομβο, αυτός είναι ο φυσικός «βηματοδότης της καρδιάς». Από εκεί ξεκινά ο κάθε χτύπος της. Τα ερεθίσματα της καρδιάς ταξιδεύουν προς τον κολποκοιλιακό κόμβο, κάνοντας τους κόλπους να χτυπήσουν. Μετά περνούν στα τοιχώματα των κοιλιών και προκαλούν τη συστολή τους. Όταν υπάρχει κολπική μαρμαρυγή, τα ερεθίσματα αυτά εξαπλώνονται στους κόλπους με γρήγορο και ασυντόνιστο ρυθμό, με αποτέλεσμα την μη φυσιολογική συστολή των κόλπων. Έτσι, το αίμα δεν «ταξιδεύει» με την φυσιολογική ροή προς τις κοιλίες, με αποτέλεσμα τον σχηματισμό θρόμβων που μπορεί να σπάσουν και να δημιουργήσουν  έμβολα που δυνητικά μπορούν να φράξουν τις εγκεφαλικές αρτηρίες και να οδηγήσουν σε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Η κολπική μαρμαρυγή είναι η πιο συχνή μορφή αρρυθμίας (αποτελεί περίπου το 1/3 όλων των αρρυθμιών). Όσο αυξάνεται η ηλικία του ατόμου, τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα να την εμφανίσει. Έχει υπολογιστεί ότι μετά τα 55 έτη σχεδόν 1 στους 4 ανθρώπους (24% των αντρών και 22% των γυναικών) θα παρουσιάσει συμπτώματα της νόσου. Επιπλέον, 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ε.Ε. και 5,1 εκατομμύρια στις Η.Π.Α. (σχεδόν 2,5% του πληθυσμού) έχουν διαγνωστεί με μιας μορφής κολπική μαρμαρυγή. Ο εκτιμώμενος παγκόσμιος αριθμός των ανδρών και γυναικών με τη νόσο το 2010 ήταν 20,9 εκατομμύρια και 12,6 εκατομμύρια αντίστοιχα.

Αν και η ίδια η νόσος δεν είναι απειλητική για τη ζωή του ασθενούς, είναι μία πολύ σοβαρή ιατρική κατάσταση, καθώς συχνά απαιτεί άμεση και επείγουσα θεραπεία για να μην οδηγήσει σε επιπλοκές. Η κολπική μαρμαρυγή είναι η πιο συχνή αιτία ισχαιμικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Το 20-30% των ασθενών με ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είχαν κολπική μαρμαρυγή πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά το αρχικό επεισόδιο. Περίπου το 10–40% των ασθενών με κολπική μαρμαρυγή νοσηλεύονται κάθε χρόνο, ενώ έχει υπολογιστεί ότι η νόσος σαν ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου αυξάνει τον κίνδυνο θνητότητας 2 φορές για τις γυναίκες και 1,5 φορά για τους άνδρες.

Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο να εμφανίσει ένας ασθενής κολπική μαρμαρυγή. Οι πιο συνηθισμένοι είναι οι εξής:

-Ηλικία: όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία ενός ασθενή, τόσο πιο πολύ αυξάνεται η πιθανότητα να προκληθεί ένα επεισόδιο κολπικής μαρμαρυγής.

-Ατομικό ιστορικό καρδιαγγειακής πάθησης: όπως οι βαλβιδοπάθειες, η στεφανιαία νόσος, ιστορικό καρδιακής ανεπάρκειας ή χειρουργικής επέμβασης στην καρδιά και τέλος κάποια συγγενής καρδιοπάθεια.

-Αρτηριακή Υπέρταση: ειδικά αν δεν είναι ελεγχόμενη με φαρμακευτική αγωγή και υγιεινοδιαιτητικές αλλαγές.

-Άλλες χρόνιες παθήσεις: όπως η θυρεοειδοπάθεια, διάφορες πνευμονοπάθειες όπως η υπνική άπνοια, το μεταβολικό σύνδρομο, ο σακχαρώδης διαβήτης και η χρόνια νεφροπάθεια. Επίσης, αυξημένο κίνδυνο έχουν και όσοι λαμβάνουν συγκεκριμένες φαρμακευτικές ουσίες.

-Κατανάλωση αλκοόλ: η υπερκατανάλωση αλκοολούχων ποτών μπορεί να πυροδοτήσει ένα επεισόδιο κολπικής μαρμαρυγής. Ακόμη και η ευκαιριακή αλλά χωρίς μέτρο κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει ακόμη περισσότερο τον πιθανότητα εμφάνισης ενός επεισοδίου.

-Παχυσαρκία: το αυξημένο σωματικό βάρος αυξάνει και τον κίνδυνο προσβολής από την αρρυθμία.

-Οικογενειακό ιστορικό: σε κάποιες οικογένειες έχει παρατηρηθεί ότι υπάρχει κληρονομικότητα στην εμφάνιση της νόσου.

 

Συμπτώματα κολπικής μαρμαρυγής:

Κάποιοι ασθενείς δεν αντιμετωπίζουν καθόλου συμπτώματα και δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν μέχρι να ανιχνευθεί σε κάποιο τυχαίο κλινικό ή απεικονιστικό έλεγχο. Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι:

-Φτερουγίσματα (ακανόνιστος χτύπος καρδιάς) και αίσθημα ταχυπαλμίας

-Αίσθημα αδυναμίας, κόπωσης και δυσκολία στην άσκηση

-Ζαλάδα, σύγχυση

-Πόνος στο στήθος και αίσθημα δύσπνοιας.

 

Είδη της κολπικής μαρμαρυγής:

Η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να είναι:

Παροξυσμική: Επεισόδια αρρυθμίας που ανατάσσονται αυτόματα. Ανατάσσονται σε χρονικό διάστημα  48ώρων έως και 7 ημέρων.

Εμμένουσα: Σε αυτή τη μορφή μαρμαρυγής, η αρρυθμία παραμένει περισσότερο από 7ημέρες και ο καρδιακός ρυθμός δεν επανέρχεται σε φυσιολογικό κατάσταση αυτόματα, αλλά χρειάζεται χορήγηση  φαρμακευτικής αγωγής ή απινίδωση για να αναταχθεί.

Χρόνια: Σε αυτή τη μορφή, ο καρδιακός ρυθμός δεν μπορεί να επανέλθει σε φυσιολογική κατάσταση. Η αρρυθμία διαρκεί περισσότερο από ένα έτος. Συνήθως αυτή η μορφή της κολπικής μαρμαρυγής γίνεται μια μόνιμη κατάσταση και θα χρειαστεί ο ασθενής να λάβει φαρμακευτική αγωγή μόνο για έλεγχο του ρυθμού της καρδιάς και φυσικά αντιπηκτικά.

Η νόσος μπορεί να ξεκινήσει ως παροξυσμική και να εξελιχθεί στις άλλες μορφές της.

 

Διάγνωση της νόσου:

Τα εργαλεία για να διαγνώσει ο γιατρός την κολπική μαρμαρυγή είναι:

Ηλεκτροκαρδιογράφημα που παρατηρείται ανώμαλος ρυθμός (ανώμαλα R-R διαστήματα), ηλεκτροκαρδιογράφημα χωρίς διακριτά κύματα Ρ και συνήθως καρδιακή συχνότητα έως και 200 σφύξεις/λεπτό.

Holter ρυθμού τοποθετείται για έλεγχο της καρδιακής συχνότητας σε ασθενείς που λαμβάνουν αγωγή ελέγχου συχνότητας, αλλά και σε ασθενείς με υποψία ριπών κολπικής μαρμαρυγής που θέλουμε να επιβεβαιώσουμε την διάγνωση της αρρυθμίας.

Triplex καρδιάς για εκτίμηση ύπαρξης προδιαθεσικών παραγόντων αλλά και της καρδιακής λειτουργίας που κρίνει και το είδος αγωγής που θα λάβουν οι ασθενείς με καταγεγραμμένο επεισόδιο ή υποψία επεισοδίου κολπικής μαρμαρυγής.

Δοκιμασία κόπωσης σε νέους ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή για έλεγχο προδιαθεσικών παραγόντων, αλλά και σε χρόνιους ασθενείς για αξιολόγηση καρδιακής συχνότητας και τιτλοποίηση αγωγής.

 

Πόσο επηρεάζουν τα συμπτώματα την καθημερινότητα του ασθενή

Η διαστρωμάτωση των συμπτωμάτων γίνεται με το ΕΗRA score:

Κατηγορία Ι: ασθενής χωρίς συμπτώματα

Κατηγορία ΙΙ: ασθενής με μέτρια συμπτώματα, αλλά φυσιολογική καθημερινότητα

Κατηγορία ΙΙΙ: ασθενής με σοβαρά συμπτώματα και επηρεασμένη καθημερινότητα

Κατηγορία IV: διαλείποντα συμπτώματα και επηρεασμένη καθημερινότητα.

 

Αγωγή:

Η αγωγή που δίνεται στους πάσχοντες αποτελείται από 3 κατηγοριών φάρμακα:

Αντιπηκτικά

Χορηγούνται για την αποφυγή εγκεφαλικού επεισοδίου λόγω των θρόμβων που μπορεί να δημιουργηθούν μέσα στον αριστερό κόλπο και υπάρχει ενδεχόμενο να μετακινηθούν στα εγκεφαλικά αγγεία και να προκαλέσουν εγκεφαλικό επεισόδιο.

Αρχικώς, μόλις γίνει η διάγνωση της αρρυθμίας χορηγείται ηπαρίνη χαμηλού μοριακού βάρους υποδόρια ή ηπαρίνη ενδοφλεβίως. Μετά την ανάταξη, η συνέχιση της αντιπηκτικής αγωγής γίνεται σίγουρα για 4 εβδομάδες. Το αν θα συνεχιστεί μετά, εξαρτάται από το επίπεδο του θρομβοεμβολικού και αιμορραγικού κινδύνου του ασθενή.

Το επίπεδο του θρομβοεμβολικού κινδύνου καθορίζεται βάση του CHA2DS2VAS score που εξαρτάται από  την ύπαρξη των παρακάτω παραγόντων: καρδιακή ανεπάρκεια, αρτηριακή υπέρταση, ηλικία μεγαλύτερη των 75 ετών, σακχαρώδης διαβήτης, εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερική αγγειοπάθεια και φύλο. Σε ασθενείς με score μεγαλύτερο των 2 πόντων γίνεται έναρξη αντιπηκτικής αγωγής.

Το επίπεδο του αιμορραγικού κινδύνου καθορίζεται βάσει του HAS BLED score, το οποίο καθορίζεται από την ύπαρξη των κάτωθι παραγόντων: αρτηριακή πίεση, νεφρική ή/και ηπατική δυσλειτουργία, αιμορραγικό εγκεφαλικό, τιμή INR, ηλικία, λοιπά φάρμακα.

Τα αντιπηκτικά που χορηγούνται μπορεί να είναι είτε ανταγωνιστές βιταμίνης Κ (sintrom- η δοσολογία εξαρτάται από μια αιματολογική εξέταση που ονομάζεται INR και βάση αυτής καθορίζεται η δόση), είτε νεότερα αντιπηκτικά (dabigatran, rivaroxaban και apixaban) που η δοσολογία είναι σταθερή και δεν χρειάζεται κάποια αιματολογική εξέταση.

Φάρμακα για έλεγχο ρυθμού

Η κατηγορία των φαρμάκων εξαρτάται από την ύπαρξη ή όχι καρδιοπάθειας. Για την ανάταξη της αρρυθμίας σε ασθενείς χωρίς καρδιοπάθεια χορηγούνται τα κάτωθι αντιαρρυθμικά: φλεκαινίδη, προπαφαινόνη, σοταλόλη και δρονεδαρόνη, ενώ σε ασθενείς με ισχαιμικού τύπου καρδιοπάθεια χορηγείται μόνο αμιοδαρόνη.

 

Φάρμακα για έλεγχο συχνότητας

Σε ασθενείς χωρίς καρδιοπάθεια χορηγείται β’ αναστολέας, ανταγωνιστές υποδοχέων ασβεστίου ή δακτυλίτιδα, ενώ σε ασθενείς με καρδιακή νόσο δεν χορηγούνται οι ανταγωνιστές υποδοχέων ασβεστίου.

Υπάρχει και η δυνατότητα ηλεκτρικής ανάταξης της αρρυθμίας στην οξεία φάση της και όταν η καρδιακή συχνότητα δεν μειώνεται με την χορήγηση φαρμάκων, σε ασθενή που ταυτόχρονα κάνει και ισχαιμικό επεισόδιο ή σε ασθενή που παρουσιάζει συμπωματική υπόταση ή καρδιακή ανεπάρκεια.

Η μόνη διαφοροποίηση που γίνεται είναι στους ασθενείς με μακράς διάρκειας ή χρόνια κολπική μαρμαρυγή που δεν χορηγείται αγωγή για έλεγχο ρυθμού, αφού ο ασθενής είναι σε μόνιμη αρρυθμία.

Σε ασθενείς οι οποίοι παρουσιάζουν συμπωματικά επεισόδια παροξυσμικής κολπικής μαρμαρυγής ή σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και συμπτωματικά επεισόδια κολπικής μαρμαρυγής, που η φαρμακευτική αγωγή έχει αποτύχει, γίνεται σύσταση για κατάλυση του αριστερού κόλπου (καυτηριασμός έκτοπων εστιών που προκαλούν την κολπική μαρμαρυγή).

Η κατάλυση της κολπικής μαρμαρυγής είναι μία ελάχιστα επεμβατική μέθοδος που συνιστάται να εφαρμόζεται σε κάποιες περιπτώσεις όταν τα φάρμακα δεν είναι αποτελεσματικά στη ρύθμιση του καρδιακού ρυθμού. Η διαδικασία πραγματοποιείται ενδοφλέβια με τη χρήση καθετήρων που στοχεύουν στην πρόκληση θερμικών βλαβών (καυτηριασμού) στο αριστερό τμήμα του μυοκαρδίου του κόλπου. Γίνεται χρήση υψίσυχνου ρεύματος, με τη βοήθεια του οποίου καταστρέφονται οι εστίες της κολπικής μαρμαρυγής στις εκβολές των πνευμονικών φλεβών.

Η θεραπεία στοχεύει στην αποκατάσταση του φυσιολογικού ρυθμού της καρδιάς, στον περιορισμό των περιστατικών επανεμφάνισης κρίσεων και εκδήλωσης συμπτωμάτων.

Η μέθοδος ablation εξελίσσεται συνεχώς τεχνολογικά, γεγονός που εξασφαλίζει την αυξανόμενη αποτελεσματικότητά της σε συνδυασμό με τον περιορισμό των επιπλοκών.

 

“Μπορεί να είναι πολύ τρομακτικό όταν η καρδιά σας χτυπά σε ένα χαοτικό ρυθμό, αλλά τα καλά νέα είναι ότι η κολπική μαρμαρυγή συνήθως δεν είναι μια θανατηφόρα κατάσταση. Εάν βέβαια, αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια ή εγκεφαλικό επεισόδιο, καταστάσεις που ενδεχομένως θα μπορούσαν να είναι θανατηφόρες. Για αυτό συνεργαστείτε στενά με το γιατρό σας.”